Zarządzanie palnym pyłem

Palny pył to drobne cząstki pyłu, które w pewnych okolicznościach mogą się zapalić i/lub wybuchnąć. Przykłady palnych pyłów to np. większość stałych materiałów organicznych (m.in. cukier, mąka, pył drzewny itp.), metale (np. aluminium, pył stalowy itp.) i wiele innych.

Sporo zakładów produkcyjnych wytwarza, obsługuje, transportuje, przetwarza lub magazynuje materiały, które powodują emisję palnego pyłu bądź się nim stają. Unoszący się w powietrzu pył powstały wskutek takich procesów powoduje nie tylko problemy z utrzymaniem czystości. Gdy cząstki te osiądą w trudno dostępnych miejscach w całym obiekcie, każde późniejsze zakłócenie może wytworzyć potencjalnie wybuchową chmurę pyłu – a po wystawieniu na działanie źródła zapłonu niesie to ze sobą ryzyko pożaru lub wybuchu. W przypadku większości obiektów należy zatem koniecznie opracować plan ograniczenia ryzyka.  

Istotne jest, aby właściciele procesów zrozumieli zagrożenia związane z pyłem i upewnili się, że ta kwestia jest odpowiednio uwzględniona w procesach. Odpowiedzialność za ocenę ryzyka i zarządzanie nim, opracowanie planu łagodzenia skutków wybuchu oraz przestrzeganie wszystkich obowiązujących przepisów i regulacji spoczywa na właścicielach procesu. Najlepiej znają bowiem dany proces, obiekt i pracowników.

Wprowadzenie do strategii łagodzenia skutków

Praca nad strategią ograniczania skutków działania palnego pyłu może początkowo zniechęcać. Analiza zagrożenia pyłem w każdym zakładzie i ewentualny plan ograniczania skutków wybuchu mogą wyglądać bardzo różnie. Nie ma zatem „jedynej słusznej” strategii, której należy przestrzegać. Niemniej jednak należy podjąć kilka podstawowych kroków*, które mogą pomóc opracować plan łagodzenia skutków:

1. Ustal, czy dany pył jest palny — zacznij od oceny pyłu i procesów, aby określić, czy dany pył jest palny. Odpowiednio pobraną próbkę warto przesłać do wykwalifikowanego laboratorium. Jeśli okaże się, że dany pył jest palny, dalsze procedury testowe pozwolą określić, czy ma właściwości wybuchowe, jak szybko może nastąpić eksplozja i z jaką siłą.  

2. Zapoznaj się z podstawowymi informacjami i przeanalizuj swoje procesy — dowiedz się, jak mogą wystąpić pożary i wybuchy. W tym celu warto zrozumieć trójkąt ognia i pięciokąt wybuchu. Aby zidentyfikować jeden lub więcej elementów w trójkącie i zarządzać nimi w celu ograniczenia ryzyka pożaru i wybuchu, należy przeprowadzić audyt procesu. Pozwoli on określić, gdzie powstają, uwalniają się lub gromadzą niepożądane pyły. Są to często miejsca wlotu i mieszania, miejsca zrzutu worków oraz stanowiska spawania lub cięcia. W każdej lokalizacji warto przeanalizować procesy produkcyjne, procedury sprzątania, kontroli zapylenia, a także zwrócić uwagę na potencjalne źródła zapłonu.

Informacje te pomogą ukierunkować wybór sprzętu potrzebnego do ograniczenia tych zagrożeń.

3. Poznaj swoje prawa i przepisy — na właścicielu procesu spoczywa odpowiedzialność za wybór strategii zarządzania materiałami palnymi i zapewnienie zgodności ze wszystkimi obowiązującymi dyrektywami, kodeksami i normami Unii Europejskiej.

Lokalne, krajowe i międzynarodowe przepisy, kodeksy i normy będą miały wpływ na strategię ograniczania emisji palnych pyłów. Znajomość przepisów mających zastosowanie do Twojego obiektu ma kluczowe znaczenie. Należy koniecznie zapoznać się z wymaganiami prawnymi obowiązującymi w Twojej okolicy i opracować plan łagodzenia skutków, mając je na względzie.

W Europie i wielu częściach świata dwie najczęściej przywoływane normy dotyczące ochrony pracowników i sprzętu przed zagrożeniami związanymi z potencjalnie wybuchową atmosferą to 1999/92/WE i 2014/34/UE (dyrektywy ATEX ), opublikowane przez Unię Europejską.

4. Opracuj plan ograniczania ryzyka — po zrozumieniu właściwości pyłu, przeanalizowaniu procesów i obiektu oraz zapoznaniu się z lokalnymi przepisami i regulacjami można przystąpić do opracowywania planu ograniczania ryzyka związanego z palnym pyłem.

Oto cztery kluczowe kwestie, które należy wziąć pod uwagę przy opracowywaniu planu: 

• Środki zapobiegawcze (np. szkolenie pracowników, sprzęt z separatorem do usuwania materiałów, które mogą zapalić materiały palne itp.)  

• Procedury umożliwiające kontrolę zapylenia (np. posiadanie dobrze zaprojektowanych i obsługiwanych systemów odpylania, zapewnienie odpowiedniej konserwacji i utrzymanie czystości itp.)

• Działania na rzecz kontroli zapłonu (np. wdrożenie planu kontroli zapłonu, m.in. uziemienie i połączenie, minimalizacja ładunków elektrostatycznych, eliminacja niewłaściwej mieszanki metali, znaki „zakaz palenia” itp.)

• Procedury ochronne (np. lokalizacja odpylaczy, zabezpieczenia odpylaczy, takie jak wykrywanie iskier, utrzymywanie wyjść awaryjnych itp.)  

W celu ograniczenia ryzyka wybuchu warto zwrócić szczególną uwagę na wybór odpowiedniego systemu odpylania.

Jako producent i dostawca przemysłowych rozwiązań filtracyjnych możemy pomóc właścicielom procesów dobrać odpowiednie technologie filtracji. Aby zapewnić to wsparcie, potrzebujemy pełnych i dokładnych informacji na temat wszystkich potencjalnie palnych zanieczyszczeń oraz planów ograniczania pożaru i/lub wybuchu, które właściciel procesu ma zamiar wdrożyć. Po przygotowaniu planu ograniczania ryzyka możemy pomóc w jego weryfikacji. Służymy też wsparciem w zakresie integracji naszego sprzętu Donaldson z określoną strategią zarządzania pyłem.  

Wykorzystując nasze bogate doświadczenie w połączeniu z szeroką ofertą produktów, możemy pomóc opracować strategię zarządzania palnym pyłem i jego kontroli. Zaproponujemy rozwiązania w zakresie odpylania pod kątem konkretnych procesów. Nasze rozwiązania pomagają zarządzać palnym pyłem i związanym z nim ryzykiem w danym procesie.

Aby pomóc Ci zarządzać palnymi pyłami w zakładzie i zagwarantować zgodność z wymaganiami dyrektyw ATEX, firma Donaldson może, zależnie od potrzeb, dostarczyć te cztery różne typy systemów odpylania:

• Jednostka niewzmocniona — albo standardowy odpylacz, albo urządzenie uziemione, jeśli istnieją obawy dotyczące bezpieczeństwa związane ze źródłami zapłonu.

• Jednostka wzmocniona — odpylacz wyposażony w dodatkowe funkcje, które mogą zapobiec potencjalnemu wybuchowi pyłu wewnątrz jednostki, zgodnie ze specyfikacją.

• Jednostka ATEX — odpylacz z certyfikatem ATEX, przeznaczony do umieszczenia w strefie ATEX (atmosfera potencjalnie wybuchowa).

• Wzmocniona jednostka ATEX — odpylacz z certyfikatem ATEX, wyposażony w dodatkowe funkcje, umożliwiający zapobieganie wybuchowi pyłu w urządzeniu zlokalizowanym w strefie ATEX.